Prymas Polski Kardynał August Hlond na forum międzynarodowym

Prezentowane opracowanie wykazuje jednoznacznie, że Prymas był obecny na forum międzynarodowym w sposób bardzo znaczący i wielotorowy. Jego obecność wykraczała daleko poza granice czysto kościelne. Hlond reprezentował Kościół katolicki w Rzeczpospolitej jako uczestnik kościelnych kongresów, zarówno tych na poziomie kontynentalnym, jak i tych o wymiarze międzykontynentalnym. Miał zaszczyt, i to aż trzykrotnie, reprezentować Ojca Świętego jako Kardynał Legat a latere: dwukrotnie podczas pontyfikatu Piusa XI i raz podczas pontyfikatu Piusa XII.

Okazuje się, że Kardynał był też wyśmienitym „ambasadorem” odrodzonej Rzecz-pospolitej. Czy to w Afryce, czy to w Ameryce Południowej, czy jeszcze gdzie indziej, przemawiając do rzesz zgromadzonych na kongresach eucharystycznych i Chrystusa Króla, nigdy nie omieszkał zaznaczyć, jak dumny jest z tego, że może na takim forum reprezentować odrodzoną Polskę i jej bogate dziedzictwo religijne, kulturowe i cywilizacyjne.

Prymas przeczuwał, że zarówno niemiecki narodowy socjalizm, jak i wojujący sowiecki marksizm, staną się przyczyną prawdziwie tragicznych wydarzeń w dziejach ludzkości. Przeto proponował połączenie sił i mobilizację wszystkich środowisk, odwołujących się do wartości chrześcijańskich i tych czerpiących z kultury grecko-rzymskiej i wartości ogólnoludzkich, aby przeciwstawić się nadchodzącej nawałnicy zła.

Zagraniczni czytelnicy pism - a szczególnie listu pasterskiego O chrześcijańskie zasady życia państwowego - o których mowa w eseju, podziwiali nadzwyczaj trafną diagnozę stanu moralnego, rozwoju ideologicznego i politycznego ówczesnego życia społecznego. Obserwatorzy działalności Hlonda przykładali jego spostrzeżenia do sceny europejskiej i podkreślali ich uniwersalny i ponadczasowy wymiar. Uwypuklano fakt, że autor nigdy nie ograniczał się do stawiania diagnozy, lecz szedł dalej wskazując źródło problemu i nieodzowne środki uzdrowienia i odrodzenia życia publicznego.