Czcigodny Sługa Boży kard. August Hlond
(1881-1948)kardynał; w latach 1926-1948;
Prymas Polski
Założyciel Towarzystwa Chrystusowego; salezjanin
1926-1932
Oświadczenie w sprawie Akcji Katolickiej.
Poznań, dnia 11 lutego 1927.
Dnia 11.II.1927 r. przedłożył J.E. Ks. Prymasowi prezes Związku kapłanów "Unitas" ks. Józef Prądzyński referat o rozwoju i działalności związku, poczem jako redaktor organu Związkowego "Wiadomości dla Duchowieństwa" poprosił J.E. Ks. Prymasa o wypowiedzenie swego poglądu na akcję katolicką oraz o udział w niej duchowieństwa J.E. Ks. Prymas oświadczył:
1. Akcja katolicka w dzisiejszym rozumieniu Stolicy św. to współpraca społeczeństwa świeckiego z hierarchią kościelną, nad urzeczywistnieniem Królestwa Chrystusowego na ziemi. Ma ona szerzyć znajomość ducha Chrystusowego. Ma ducha Chrystusowego w duszach pogłębiać i nim sumienie katolickie urabiać. Duchem Chrystusowym ma kształtować życie prywatne, rodzinne, publiczne. Wobec naporu laicyzmu dążącego do zupełnego wyparcia religii z życia podkreślać ma tym silniej ducha Chrystusowego w tych dziedzinach życia, które bywają najwięcej zagrożone przez liberalizm i naturalizm czyli nowoczesne pogaństwo.
2. Akcja katolicka jest zatem udziałem ludzi świeckich w Boskim apostolstwie, powierzonym hierarchii. Wynika stąd, że tak jak wszelka działalność kapłanów ściśle zależna jest od Episkopatu i Papieża, tak i akcja katolicka z natury rzeczy swej organizacji, działalności i metodach pracy podlega hierarchii kościelnej. W stosunku do Kościoła wyznaje szczerze "sentire cum Ecclesia". O prawa kościelne, o ich utrzymanie i przywrócenie walczy w razie potrzeby z całą stanowczością.
3. Akcja katolicka rozwija się i pracuje poza i ponad partiami politycznymi. Nie identyfikuje się z żadną partią i żadnej nie służy. Nie uprawia polityki, ale do zdrowej polityki obywateli przygotowuje, wychowując ich do katolickiego światopoglądu. Obywatelom pozostawia swobodę co do wyboru partii politycznej, ale z góry przez zaszczepianie przekonań religijnych, kieruje ich na drogę polityki opartej na zasadach Chrystusowych.
4. Akcja katolicka w duchu Ojca św. Piusa XI jest koniecznym uzupełnieniem pracy parafialnej w tym znaczeniu, że duszpasterz dzisiejszej chwili uważać powinien akcję katolicką za integralną część obowiązków i środków pastoralnych. Stopień zainteresowania i zajęcie się akcją katolicką należy już do kryteriów, według których ocenia się pastoralne uzdolnienie i pracę duchowieństwa.
5. Akcja katolicka zapoczątkowana przez mych światłych poprzedników, a tak szczęśliwie rozbudowana przez śp. Ks. kardynała Dalbora, jest na dobrej drodze rozwoju. Liczę z całą pewnością na to, że ona, skupiając ściśle i nadal duchowieństwo i społeczeństwo świeckie około Arcypasterza, będzie jednym z najważniejszych czynników odrodzenia Polski w duchu Chrystusowym. - Będziemy spokojniejsi o przyszłość Narodu, gdy silna organizacja akcji katolickiej złączy wszystkich Polaków do obrony myśli katolickiej w Państwie.
Druk: "Wiadomości dla Duchowieństwa", 14(1927), s. 33-34;
także: Dzieła, s.172-173.