Czcigodny Sługa Boży kard. August Hlond
(1881-1948)kardynał; w latach 1926-1948;
Prymas Polski
Założyciel Towarzystwa Chrystusowego; salezjanin
1933-1939
Przemówienie podczas otwarcia II Zjazdu Polaków z Zagranicy.
Warszawa, dnia 6 sierpnia 1934.
Witała Was Polska jako Państwo, polska rzeczywistość polityczna. Witała Was Polska zbrojna na wczorajszej rewii Wojska Polskiego. Witał Was Parlament Polski, a w tej chwili staje przed Wami, którzy reprezentujecie Polonię Zagraniczną, Prymas Polski, aby Was powitać imieniem polskiego Kościoła. Wynieśliście, przodkowie Wasi wynieśli z tej ziemi, z ośrodków wiary ojców swoich to tchnienie religijne, z którym poszliście w tułactwo życiowe, bo tam w opuszczeniu swoim, tam w oddaleniu nie było nikogo, kto by jako Państwo Wami się zajmował. Najsilniejsze mieliście w tej wierze ojców swoich pocieszenie i z tym krajem macierzystym powiązanie.
To tchnienie religijne rozbudziliście tam w osiedlach swoich tułaczych i pobudowaliście tam te piękne, wspaniałe świątynie polskie; tam stworzyliście te swoje wielkie i wspaniałe parafie, tam pobudowaliście swoje parafialne szkoły, i kiedy nikt jeszcze polskiego dziecka zagranicą języka nie uczył. Wy tam w cieniu świątyń swoich uczyliście je języka i historii Polski i stworzyliście w dziedzinie religijnej dzieła, które poniekąd w cień usuwały nasze w Macierzy poczynania religijne.
Przychodzicie tutaj nie tylko jako przedstawiciele polskiej myśli, ducha polskiego i polskiej zagranicznej dumy, ale przychodzicie również jako przedstawiciele polskiej katolickiej myśli zagranicznej. Jako takich Was witam, pragnąc, aby to spotkanie Wasze z krajem, z tym Państwem Polskim, wielkim mocarstwem, zdecydowanym a pokojowym, to spotkanie Wasze z Ojczyzną i Narodem było zarazem serdecznym spotkaniem z katolicką Polską.
I tak jak w ty Zjeździe zleją się polskie duchy z całego świata w jeden duch polski i jak cała idea, ogarniająca świat polski, w jednej wyrazi się syntezie, tak niech polska myśl katolicka z całego świata w jednej ujawni się manifestacji religijnej w Częstochowie, gdzie tej Pani, która jest naszą Królową, hołd złożymy.
Druk: "Przewodnik Katolicki" 35(1934), s. 717;
także: Dzieła, s. 437-438.